Srbija koja nestaje (1): Golubac

O opštini Golubac se najvažnije informacije mogu prikupiti sa portala opštine (http://www.golubac.rs/index.php), njene turističke organizacije (http://www.togolubac.rs/), ili na Wikipediji .

Moj mali doprinos je dodavanje popisnih podataka od pre Drugog svetskog rata, i još par podataka o strukturi zaposlenih. Prema podacima iz 1884, 1890. i 1895. godine Golubac je imao između 14 i 15 hiljada stanovnika, kao i u periodu od 1921. do
1961. godine, ali se golubačka opština prostirala na više nego dva puta većoj površini, u odnosu na sadašnju. Najveći broj stanovnika u Golupcu je živeo u popisnoj 1931. godini, 15.979 lica, i nagli pad broja stanovnika nastupio je nakon privredne reforme iz 1965. godine kada je omogućen slobodan odlazak na rad u inostranstvo.

U inostranstvu živi i radi više od 2 hiljade stanovnika opštine Golubac, i češće su saobraćajne linije za Beć, Frankfurt i slične emigracione centre nego za Beograd kome je ovako mala opština potpuno neinteresantna. Od nje su manji samo Crna Trava, Trgovište, i Lapovo.

Od popisa stanovništva iz 2002. i iz 2011. godine broj stanovnika opštine Golubac smanjen je za 17,7%, te se u 2021 godini može očekivati dalji pad, sa 8.161 stanovnika na oko 6,5 hiljada. U 2011. godini registrovano je 42 rađenja i 141 smrt. U odnosu na davnu 1961. godinu broj rođenih je smanjen pet puta, ali je smanjen i broj umrlih za trećinu. Kako nestaje stanovništvo, više nema ko ni da umre.

Podatke o strukturi stanovnika po nacionalnosti sam za 1921. godinu dva puta proveravao, a zbog nepostojanja Vlaha, Roma i Rumuna (samo troje) u podacima iz ove godine. Rumuni su predstavljali većinu stanovnika u Srezu Zvižd (11.491 prema 8.177
Srba), i u srezu Homolje (11.736 prema 8.773), a bilo ih je još 12.008 u srezu Mlava, 5.079 u srezu Morava, 3.398 u srezu Ram i 335 u srezu Požarevac (i još 13 u tom gradu), ali u Golupcu nisu registrovani. Stoga je njihova pojava u najnovijim popisima verovatno posledica doseljavanja sa Homolja i sa Đerdapskih brda i planina.

Broj zaposlenih u opštini Golubac je 1.014 lica (mart 2013. godine), i u odnosu na broj stanovnika ovo je izrazito mala stopa zaposlenosti (12,4 na 100 stanovnika). To je posledica relativno visoke prosečne starosti stanovnika, velikog odliva radno-sposobnog stanovništva u emigraciju i pretežno poljoprivredno orijentisanog stanovništva.

Usled male mogućnosti da se nađe zaposlenje u pravnim licima, Golubac ima relativno razvijen preduzetnički sektor, jer je dve petine zaposlenih u ovom segmentu privrede. Uprkos padu broja stanovnika, povećan je broj zaposlenih u državnoj upravi (sa 47 lica u 2008 na 57 u martu 2013) i u obrazovanju (sa 110 na 125 lica), dok se smanjio broj u trgovini, ugostiteljstvu, poljoprivredi.  Ovih hiljadu zaposlenih lica imalo je godišnji fond zarada od 306 miliona dinara, neto, u 2008. godini, on je bio niži od te vrednosti do 2011. godine, da bi u 2012. bio povećan na oko 340 miliona dinara, uz tendenciju da u 2013. godini premaši 380 miliona dinara. Kada se fond zarada preračuna u evre, kretanja su mnogo lošija od ovih nominalnih dinarskih.

U 2012. godini Golubac je imao procenjen fond zarada u iznosu od 3 miliona evra, i manji fond zarada u Srbiji imali su Trgovište, Ražanj, Crna Trava i Opovo. Bio je, po ovom pokazatelju, uporediv sa Čajničem i Ljubinjem u Republici Srpskoj ili sa
Žabljakom i Andrijevicom u Crnoj Gori.

Ukoliko Golupcu dodamo Veliko Gradište dolazimo do godišnjeg fonda zarada od 10 miliona evra. Njihov zbirni broj stanovnika bio je 25.941 a zaposlenih 3.359 lica. Broj stanovnika bio je uporediv sa Herceg Novim (30.864) ili sa Budvom (19.218), ali su imali daleko manji broj zaposlenih (u Budvi 11.516) a u Herceg Novom 10.429), i zanemarljivo mali fond zarada u odnosu na ove dva crnogorske opštine (65 miliona evra u Budvi i 51 u Herceg Novom). Doznake od inostranstva i prihodi od poljoprivrede, i sive ekonomije, ublažili bi ove relativne odnose. Ali ne mogu da ublaže naslov teksta, da se radi o Srbiji koja nestaje.